Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde başlayan ve sıklıkla yetişkinliğe kadar devam eden nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, kişinin dikkatini sürdürmekte, odaklanmakta zorlanmasına ve aşırı hareketlilik veya dürtüsel davranışlar sergilemesine neden olur. Kişiler günlük yaşamlarında bu belirtiler nedeniyle akademik, mesleki ve sosyal alanlarda çeşitli zorluklarla karşılaşabilir. DEHB genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
DEHB’nin üç ana belirti grubu vardır: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Ancak, her bireyde bu belirtiler farklı derecelerde ve kombinasyonlarda ortaya çıkabilir.
1.Dikkat Eksikliği Belirtileri:
•Görev veya aktivitelerde dikkatin dağılması, odaklanmakta zorlanma
•Detaylara dikkat etmemek, sık sık dikkatsizlik hataları yapmak
•Uzun süreli projeleri tamamlamada zorluk çekmek
•Dinlemiyor gibi görünmek
•Görevleri organize etmede zorluk yaşamak
2.Hiperaktivite Belirtileri:
•Yerinde duramama, sürekli hareket etme isteği
•Sessizce oturması gereken durumlarda zorluk çekme
•Aşırı konuşma
•Sakin aktivitelerde bulunmakta zorlanma
3.Dürtüsellik Belirtileri:
•Söz kesmek, başkalarının sırasını beklemekte zorlanma
•Sorular tamamlanmadan cevap verme
•Düşünmeden eyleme geçme
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
DEHB’nin tedavisinde bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır ve genellikle ilaç tedavisi, psikoterapi ve özel eğitim kombinasyonu tercih edilir.
1.İlaç Tedavisi:
•DEHB tedavisinde genellikle stimulant ilaçlar (metilfenidat, amfetaminler) kullanılır. Bu ilaçlar beyinde dopamin ve norepinefrin seviyelerini artırarak dikkat ve odaklanma yeteneğini geliştirmeye yardımcı olur.
•Stimulant olmayan ilaçlar da (atomoksetin gibi) bazen tercih edilir.
2.Psikoterapi:
•Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), DEHB’li bireylerin düşünce ve davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olur.
•Aile terapisi, ebeveynlerin çocuklarının davranışlarını daha iyi anlamalarını ve yönetmelerini sağlar.
3.Özel Eğitim Müdahaleleri:
•Pozitif pekiştirme gibi stratejiler, çocukların uygun davranışları öğrenmesine ve pekiştirmesine yardımcı olabilir.
•Zaman yönetimi, görevlerin organizasyonu ve problem çözme becerilerinin geliştirilmesi de tedavinin bir parçasıdır.
Özel Eğitim, DEHB’li Bireyler İçin Nasıl Faydalı Olur?
Özel eğitim, DEHB’li bireylerin dikkat yönetimi, dürtüsellik kontrolü ve sosyal ilişkilerde yaşadığı zorlukları aşmalarına yönelik etkin stratejiler sunar. Bu süreç, bireyin hem akademik başarıya ulaşmasını sağlar hem de sosyal yaşamda daha uyumlu ve başarılı bir birey olmasına yardımcı olur. Özel eğitimde bireyin güçlü yanlarına odaklanarak, zayıf olduğu alanlarda gelişim sağlanır ve yaşam kalitesi artırılır.
